Overstromingsbestendig ontwerp
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een overstromingsbestendig ontwerp is een ontwerpstrategie gericht op het minimaliseren van schade aan gebouwen en infrastructuur door rekening te houden met mogelijke wateroverlast en hiertegen bestendige bouwtechnieken en materialen toe te passen.
Omschrijving
Overstromingsbestendig ontwerpen houdt in dat bij de bouw rekening wordt gehouden met de mogelijke gevolgen van overstromingen. Dit omvat het toepassen van waterbestendige materialen, het strategisch plaatsen van nutsvoorzieningen en installaties, en het integreren van drainage- en afwateringssystemen. Verhoogde vloerniveaus of bouwen op palen behoren ook tot de mogelijkheden om gebouwen te beschermen tegen stijgend water. Het doel is om ervoor te zorgen dat een gebouw een periode met wateroverlast kan doorstaan en na reiniging weer bruikbaar is.
Toepassingen en maatregelen
Overstromingsbestendig bouwen kan op verschillende manieren worden gerealiseerd. Dit kan door gebouwen waterdicht te maken, ook wel 'dry-proofen' genoemd, waarbij waterdichte materialen zoals speciaal beton of waterkerende membranen worden gebruikt voor fundering, vloeren en wanden om te voorkomen dat water binnendringt. Een andere methode is 'wet-proofing', waarbij bewust wordt toegestaan dat water een gebouw binnenkomt, maar de constructie en materialen zo worden gekozen dat schade beperkt blijft en het gebouw na drogen en reinigen weer bruikbaar is. Bij nieuwbouw in overstromingsgevoelige gebieden kan worden gekozen voor specifieke technieken zoals het verstevigen van funderingen en het gebruik van waterbestendige materialen. Ook kan de begane grond zo worden ontworpen dat deze bij een overstroming kan onderlopen zonder structurele schade, bijvoorbeeld door deze te gebruiken voor berging of parkeren. Verhoogd bouwen, op palen of op een verhoogd maaiveld, is een effectieve manier om gebouwen boven het verwachte waterpeil te plaatsen. Bij bestaande gebouwen kunnen maatregelen zoals het plaatsen van waterkerende barrières en waterdichte deuren bij ingangen worden toegepast. Essentieel is ook een goede waterafvoer en het voorkomen van terugstromend rioolwater door terugslagkleppen te installeren.
Context en wetgeving
In Nederland, een deltaland met een lange geschiedenis van waterbeheer, is overstromingsbestendig bouwen een belangrijk onderdeel van het Deltaprogramma en de meervoudige veiligheidsstrategie ('Multi-Layer Safety'). Deze strategie combineert preventieve maatregelen (zoals dijken) met het beperken van effecten door ruimtelijke ordening en waterrobuust bouwen, en met crisismanagement. De Watertoets is een instrument dat wordt gebruikt om bij ruimtelijke plannen en vergunningsaanvragen rekening te houden met overstromingsrisico's en waterveiligheid. Overheden stimuleren klimaatbestendig en waterrobuust bouwen als vanzelfsprekend onderdeel van ruimtelijke (her)ontwikkeling, vooral in gebieden die kwetsbaar zijn voor wateroverlast door klimaatverandering.
Gebruikte bronnen: